Presidenti i Kosovės Thaēi e ka bėrė tė qartė se ka ndėrmend tė diskutojė ndryshimin e kufijve tė Kosovės me homologun serb Vuēiē. Ai mohon se kjo nėnkupton ndarjen etnike tė Kosovės dhe e quan atė njė korrigjim tė kufirit, njė eufemizėm qė synon njė shkėmbim territori: Nėse korrigjimi i kufirit Kosovė-Serbi dhe marrėveshja pėrfundimtare pėr njohjen reciproke arrihen, nėse njė marrėveshje e tillė ėshtė e dyanshme dhe e balancuar, do tė thotė fitore e favorshme pėr tė dyja palėt, atėherė askush nuk do tė ishte kundėr.

Me sa duket ai ėshtė i hapur pėr tė tregtuar disa ose tė gjitha komunat veriore me shumicė serbe nė Kosovė pėr territorin e shumicės shqiptare nė Serbinė jugore. Marrėveshja natyrisht duhet tė pėrfshijė, para shkėmbimit tė tokės, njohjen reciproke diplomatike. Vetėm shtetet sovrane mund tė shkėmbejnė territorin.

Kjo ide ka qarkulluar gjerėsisht javėt e fundit, por komentet e Thaēit janė konfirmimi i parė i qartė nga pala shqiptare e ekuacionit. Kjo nuk do tė ndodhte pa pajtimin e SHBA dhe Evropės. Brukseli dhe Uashingtoni me sa duket kanė vendosur qė integrimi i komunave veriore serbe me pjesėn tjetėr tė Kosovės ėshtė thjesht shumė e vėshtirė, kėshtu qė ata kanė rėnė kundėrshtimin e mėparshėm tė tyre tė fortė.

Korrigjimi i kufijve, ose ēfarėdo qė ju e quani, ėshtė njė ide e keqe, pėr shumė arsye:

Shumica e serbėve nė Kosovė, si dhe manastiret mė tė rėndėsishme serbe dhe vendet e tjera fetare nuk janė nė veri. Ata nė jug tė lumit Ibėr dhe do tė jenė nė rrezik, afatshkurtėr dhe afatgjatė, nėse shkėmbehet territori.

Shkėmbimi do tė rriste pėrkrahjen pėr ata shqiptarė nė Kosovė qė favorizojnė bashkimin me shqiptarėt dhe ata tė Maqedonisė tė cilėt dėshirojnė tė bashkohen me njė Shqipėri tė tillė tė Madhe, potencialisht edhe destabilizuese tė Maqedonisė.

Republika Srpska, 49% e kontrolluar nga serbėt e Bosnje dhe Herzegovinės, do tė dojė tė ndjekė shembullin, duke shpallur pavarėsinė dhe duke kėrkuar tė bashkohet me Serbinė. Kjo do tė nxisė njė lėvizje tė krahasueshme kroate qė kantonet me shumicė kroate tė Bosnjės tė bashkohen me Kroacinė.

Rusėt do ta tregojnė kėtė korrigjim tė kufijve si precedent pėr atė qė ata do tė donin tė bėnin me Osetinė e Jugut dhe Abkhazinė nė Gjeorgji, Transnistria nė Moldavi dhe Donbas, si dhe Krime nė Ukrainė.

Ata madje mund ta pėlqejnė idenė pėr ta lejuar Kosovėn nė Kombet e Bashkuara, e cila do tė ishte njė fitore e Pirrofisė nėse do tė bashkohet me Shqipėrinė e Madhe, ose nėse Kina ende nuk ka vendosur tė vėrė veton ndaj anėtarėsimit tė Kosovės.

Unė ende shpresoj se marrėveshja pėr kėtė ide tė keqe do tė jetė e vėshtirė pėr t’u arritur. Serbia ka arsye tė mira sigurie qė tė mos heqė dorė nga territori nė Serbinė jugore qė shtrihet ngjitur me daljen e saj kryesore drejt detit. Kisha Ortodokse Serbe ėshtė njė humbės i madh nėse kjo “korrigjim” vazhdon. Kosova ka arsye tė mirė pėr tė mos shkaktuar njė seri pretendimesh pėr korrigjimet ndėrkombėtare tė kufirit qė nuk ka gjasa tė jenė paqėsore. As politikanėt aktualė tė Prishtinės nuk do tė lulėzojnė nė njė mjedis nė tė cilin popullsia e Kosovės parashikon fundin e shtetėsisė sė vendit duke u bashkuar nė Shqipėri. Vetėvendosja, njė lėvizje qė ka avokuar mundėsinė pėr t’u bashkuar me Shqipėrinė, do tė jetė fituesi i madh.

Njė Kosovė demokratike dhe njė Serbi demokratike duhet tė jenė nė gjendje tė gjejnė kushtet pėr mbrojtjen e popullsive tė pakicave tė tyre pėrkatėse pa kėtė shkėmbim tė rrezikshėm tė territorit dhe popullsisė. Sigurisht qė ėshtė pikėrisht problemi: as njė demokraci e konsoliduar dhe tė dyja janė tė drejtuara nga nacionalistė etnikė tė cilėt ende nuk kanė respekt tė mjaftueshėm pėr minoritetet. Nuk duhet tė jetė njė surprizė e madhe qė njė administratė etnike nacionaliste nė SHBA dhe njė BE nė tė cilėn nacionalizmi etnik ka fituar shumė terren dobėsohet nė angazhimin e tyre ndaj demokracisė dhe sundimit tė ligjit, por nuk ėshtė njė zhvillim i mirėpritur. Kjo ėshtė njė ide e keqe, koha e tė cilės nuk duhet tė vijė.

*Autori ėshtė ekspert pėr ēėshtjet e Ballkanit dhe profesor nė Universitetin ‘Johns Hopkins’. Ai ka shėrbyer gjithashtu si zv.ambasador nė Romė dhe koordinator i zgjidhjes sė konfliktit boshnjak. Gjithashtu mori pjesė si negociator nė marrėveshjen e Dejtonit.