Njė nervozizėm i pazakontė ka kapluar Ministrinė e Jashtme tė Rusisė lidhur me komprometimin ndėrkombėtar tė bazės ushtarako-diversioniste ruse nė Nish tė Serbisė. Shprehje e kėtij nervozizmi diplomatik dhe shtetėror ishte deklarata e zėdhėnėses sė MPJ tė Rusisė, Maria Zakharova, nė 22 qershor se: “Ne u kemi kushtuar vėmendje njė sėrė deklaratash tė zyrtarėve tė SHBA, ndėr ta edhe zyrtari i Departamentit tė Shtetit, Hoyt Brian Yee, qė synojnė diskreditimin e qendrės humanitare ruso-serbe nė qytetin e Nishit, Serbi. Gjoja ėshtė fjala pėr njė ēerdhe spiunėsh tė Rusisė nė Ballkan, e cila ėshtė e aftė tė kėrcėnojė kontingjentin amerikan nė Kosovė”.

E vėrteta djeg dhe kjo pėrbėn thelbin e shqetėsimit tė diplomacisė dhe tė qeverisė ruse pėr komprometimin e bazės sė Rusisė nė Nish tė Serbisė. Qė nga viti 2009, kur presidenti i atėhershėm i Rusisė, Dimitri Medvedev, gjatė vizitės sė tij nė Beograd nėnshkroi marrėveshjen pėr ngritjen e bazės ruse tė Nishit, Moska ėshtė pėrpjekur qė t’i japė fasadėn e njė qendre gjoja humanitare, qė ka pėr mandat tė kujdeset pėr emergjencat civile nė Ballkan. Por kjo narrativė dhe koperturė falsiteti nuk mund ta fshihte tė vėrtetėn, sepse vetė veprimtaria e bazės ruse nė Nish e ka komprometuar objektivin dhe strategjinė e kėsaj baze.

Baza pėrbėn tashmė njė objekt tė diskredituar tė veprimtarisė diversioniste dhe subversive ruse nė rajonin e Ballkanit.

Kjo nuk ėshtė mė thjesht supozim, por ėshtė njė realitet i verifikuar nga institucionet mė tė specializuara europiane dhe perėndimore. Ndaj nė datėn 15 qershor, zėvendėsndihmės sekretari amerikan i shtetit pėr ēėshtjet e Europės dhe tė Euroazisė, Hoyt Brian Yee, nė njė seancė dėgjimore nė senatin amerikan theksoi se, “SHBA janė tė shqetėsuara pėr bazėn ruse nė Nish nė kufirin afėr me Kosovėn, sidomos pėr ēka mund tė bėhet ajo bazė, nėse Rusia merr atė, qė po i kėrkon Serbisė, qė ėshtė njė lloj statusi special, njė status i mbrojtjes apo i imunitetit diplomatik”.

Shqetėsimi amerikan nuk ėshtė as i rastit dhe as sporadik. Veprimtaria dhe objektivi i bazės ka shqetėsuar prej kohėsh shumė shtete demokratike tė Europės dhe tė rajonit, tė cilėt shohin se me intensifikimin e ndėrhyrjes ruse nė vendet e Ballkanit, baza e Nishit po luan njė rol tė veēantė. Shqetėsim tė madh zyrtar ka shprehur edhe BE, e cila i ka parashtruar Serbisė si shtet kandidat dhe si shtet, qė ka hapur bisedimet e pranimit nė BE, kushtin se nuk do tė pranohet nė BE, duke pasur njė bazė ruse nė territorin e saj. Nė datėn 12 dhjetor tė vitit tė kaluar, ministri i Jashtėm rus, Sergej Lavrov, nė inat e sipėr zbuloi nė publik bisedat konfidenciale tė udhėheqjes serbe, tė cilėt i ishin ankuar atij qė Brukseli i ka vendosur si kusht tė anėtarėsimit nė BE largimin e bazės ruse nga Serbia. Kėrkesa e BE ėshtė plotėsisht nė tė drejtėn e vet, pėr tė pranuar nė radhėt e saj shtete, qė nuk janė tė varur apo tė kontrolluar politikisht dhe ushtarakisht nga rivali i saj gjeopolitik, Rusia.

Pra diskreditimi i bazės ruse tė Nishit nuk ka ardhur nga zyrtarėt amerikanė apo nga zyrtarėt e BE, por ka ardhur nga vetė veprimtaria e dyshimtė dhe subversive, qė ajo bazė po zhvillon nga territori i Serbisė nė drejtim tė vendeve tė tjera tė rajonit.

“Gazeta Shqiptare” ka meritėn, qė e para nė Shqipėri dhe nė gjithė Ballkanin ka ngritur shqetėsimin pėr karakterin e bazės ruse nė Nish dhe pėr pasojat, qė mund tė ketė baza nė stabilitetin e rajonit. Nė 7 dhjetor 2009, nė artikullin me titull “Zemra serbe e Rusisė”, gazeta shkruante se “nė kėtė bazė tė pėrbashkėt do tė dislokohen njėsi ushtarake dhe tė specializuara ruse. Me gjithė fshehtėsinė e madhe mbi karakterin dhe objektivat e kėsaj baze, duhet thėnė se kjo ėshtė njė sukses i madh i Rusisė, e cila pėr herė tė parė arrin tė sigurojė njė bazė logjistike tė saj jashtė kufijve tė ish-Bashkimit Sovjetik”. Kur baza e Nishit u pėrurua zyrtarisht nė 17 tetor 2011, “Gazeta Shqiptare” nė artikullin me titull: “Shqetėsimi pėr bazėn ruse nė Serbi” shkruante se, “Rusia dhe Serbia ranė dakord tė pėrdorin etiketėn e ‘bazės sė emergjencave humanitare’ pėr tė justifikuar ndėrtimin e kėsaj baze. Por etiketa e ‘emergjencave humanitare’ rezulton tepėr e konsumuar pėr tė mbuluar njė program dhe njė objekt tė karakterit ushtarak dhe zbulues”.

Shkallėzimin e veprimtarisė diversioniste dhe subversive tė bazės ruse tė Nishit e komprometoi mė hapur kėrkesa zyrtare e Kremlinit drejtuar Beogradit, pėr t’i dhėnė kontingjentit tė ushtarakėve rusė tė bazės, statusin e imunitetit diplomatik. Kėtė kėrkesė e paraqiti presidenti rus, Vladimir Putin, gjatė vizitės sė tij nė Beograd nė tetor 2014. Me tė drejtė zėvendėsndihmės sekretari amerikan i shtetit kėtė kėrkesė absurde ruse e paraqiti si provė tė rrezikshmėrisė sė kėsaj baze. Nė njė artikull me titull “Zjarrfikėsit” rusė kėrkojnė imunitet diplomatik”, “Gazeta Shqiptare” nė datėn 7.3.2016 shkruante se “Njė veprimtari vėrtet humanitare nuk ka nevojė pėr status diplomatik. Veprimtaria ruse e bazės kėrkon tė fshihet pas proteksionit diplomatik. Do tė jetė njė veprimtari, qė mund tė shtrihet jashtė kufijve tė Serbisė dhe qė mund ta implikojė Serbinė nė acarime dhe nė pėrplasje me shtetet e tjera”.

Baza ruse e Nishit pėrfaqėson njė burim kėrcėnimi pėr stabilitetin dhe prosperitetin e popujve tė rajonit. Dyshimet ndaj saj kanė qenė dhe janė aq tė shumta edhe nė rajon, saqė deri tani asnjė shtet i rajonit nuk i ėshtė bashkuar zyrtarisht kėsaj tė ashtuquajture qendėr humanitare rajonale dhe ajo ka mbetur e vetmuar me tabelėn e saj ruso-serbe. Revista prestigjioze “Economist” shkruante se “Qendėr spiunazhi ose jo, qendra ėshtė njė instrument potencial pėr tė forcuar influencėn ruse nė Serbi”. Gazetari serb Dimitrije Boarov shkruan pėr bazėn se, “kjo ėshtė shembulli i atyre bazave, qė shkojnė dorė pėr dore me projektet e mėdha gjeopolitike dhe energjetike”.

Bojan Pajtiē, kryetari i Partisė Demokratike tė Serbisė, i ka dėrguar njė letėr para pak kohėsh Kryeministrit tė Serbisė, Aleksandėr Vuēiē, nė tė cilėn i shpreh shqetėsimin e tij dhe tė partisė sė tij pėr njoftimet qė njė bazė e re ushtarake ruse do tė ndėrtohet nė Serbi, nė Zrenjanin, afėr aeroportit “Ecka”. Letra e kryetarit tė opozitės serbe, e publikuar nga agjencia “B92”, i tėrheq vėmendjen kryeministrit: “Ju e dini se sa shqetėsim ka krijuar pėr vendin tonė Qendra Humanitare ruso-serbe nė Nish, bashkė me paradėn ushtarake komplet tė panevojshme me ushtrinė ruse dhe njė seri manovrash tė pėrbashkėta me tė, nė njė kohė kur BE-ja ndėrmori sanksione kundėr Rusisė pėr pjesėmarrjen e saj nė konfliktin e armatosur nė Ukrainė”.

Besoj se shqetėsimi serioz, qė ngriti nė senat zėvendėsndihmės sekretari amerikan i shtetit, Hoyt Brian Yee pėr bazėn ruse tė Nishit do tė arrijė mė nė fund tė shkundė autoritetet shqiptare nė lidhje me qėndrimet ndaj kėsaj baze. Autoritetet shqiptare kanė demonstruar njė mendjelehtėsi tė habitshme nė marrėdhėniet me bazėn ruse, me gjithė analizat dhe paralajmėrimet e vazhdueshme publike nga “Gazeta Shqiptare”. Nė vitin 2011 autoritetet shqiptare i lejuan vetes tė dėrgojnė pėrfaqėsues nė mbledhjet e organizuara nga rusėt pėr bazėn. Nė vitin 2015 i lejuan vetes tė pranojnė dy kamionė me ndihma nga baza ruse, qėllimi i tė cilave ishte tė legalizonin lidhjet e Shqipėrisė me bazėn ruse. Kėto hapa tė gabuara shqiptare inkurajuan Rusinė qė nė maj tė vitit 2015 t’i propozonte Shqipėrisė edhe nėnshkrimin e njė marrėveshjeje me rusėt pėr bazėn e Nishit, njėsoj si marrėveshja, qė ka nėnshkruar Moska me Serbinė.

Deri tani nuk ka pasur ndonjė pėrgėnjeshtrim zyrtar dhe as njė prononcim zyrtar pėr qėndrimin e Shqipėrisė ndaj kėrkesave dhe propozimeve ruse pėr bazėn. Deri tani asnjė qeveri shqiptare nuk e ka dėnuar bazėn ruse tė Nishit.

Ballkani po bėhet njė rajon gjithnjė e mė i nxehtė i pėrplasjes gjeopolitike midis Perėndimit dhe Rusisė, e cila po pėrpiqet tė pengojė integrimin euroatlantik tė rajonit. Kjo pėrplasje gjeopolitike, siē treguan edhe krizat e njėkohshme nė Maqedoni, nė Mal tė Zi, nė Shqipėri dhe nė Kosovė, pritet tė ketė impulse tė reja nė tė ardhmen. Rusia nuk tėrhiqet nga strategjia e penetrimit tė influencės sė saj nė rajon, nė funksion tė sė cilės ėshtė edhe baza ruse nė Serbi.