Enciklopedia Maqedonase duhet tė tėrhiqet jo vetėm prej shitjes pėr korrigjim, siē thekson Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Maqedonisė, por plotėsisht tė hiqet prej pėrdorimit. Mund tė flitet pėr korrigjimin e enciklopedisė nėse ndonjė fjalė ėshtė shkruar gabimisht, gjithashtu mund tė flitet pėr gabim teknik nėse nė vend tė vitit 1999, ėshtė shkruar 2009, mirėpo kėtu kemi tė bėjmė pėr njė enciklopedi plotėsisht shoviniste dhe kundėrshqiptare.

Tani Kryesia e Akademisė sė Shkencave mundohet tė shfajėsohet kinse ky institut nuk ka qenė kundėrshqiptar dhe as qė ka prejudikuar ksenofobi nė raport me bashkėsitė etnike nė Maqedoni. Si nuk kanė turp akademikėt sllavomaqedonasė, kur dihet se Enciklopedia Nacionale nuk ėshtė katalog qė pėrgatitet brenda javės, por ėshtė Libėr i Parė i rėndėsishėm qė punohet njė kohė tė gjatė. Vlen tė pėrkujtojmė deklaratėn e Peshkopit tė Kishės Ortodokse nė vitin 2001, kur nderoi paramilitarėt dhe policėt me medalje, tė cilėt duhej tė dilnin para gjyqit pėr krime dhe gjenocid ndaj popullit shqiptar: "Maqedonia ėshtė njė vend i shenjtė, por edhe njė vend heronjsh. Pėrgatituni te mbroni Maqedoninė!", kėshtu pėrfundonte citati i mjerė. Tė njėjtin provokim shovinist pat bėrė edhe profesori i historisė, Aleks Trajnov, nė Fakultetin Pedagogjik tė Universitetit tė Shkupit me pyetjen e parashtruar studentėve: "KUSH ISHIN TERRORISTĖT E VITIT 2001 NĖ MAQEDONI?". Prandaj akademikė sllavomaqedonas mos u mundoni tė shfajėsoni, kėrcėnimet e juaja kundėrshqiptare dolėn nė sipėrfaqen e tokės ilire. Ky Libėr i Parė voluminoz do tė shpėrndahet nė tė gjitha bibliotekat e vendit dhe botės, me anėn e sė cilės mohohet qenia e popullit autokton shqiptar nė Maqedoni. Pėr kėtė janė fajtorė edhe akademikėt e tri qendrave shqiptare: Tiranė, Prishtinė dhe Tetovė.

Thėnė konkretisht, “Enciklopedia Maqedonase” nuk piku prej qiellit, por u punua nė Shkupin shqiptar, nė shtetin me 40% shqiptarė, pranė Akademisė sė Shkencave dhe Arteve tė Shqiperisė nė Tiranė dhe pranė Akademisė sė Shkencave dhe Arteve nė Prishtinė, po ashtu me dy biblioteka tė mėdha kombėtare: e para nė Tiranė, e dyta nė Prishtinė, pa pėrmendur dijetarėt e shumtė shqiptarė qė veprojnė nė tė gjitha anėt dhe nė tė gjitha fushat e jetės. Kemi tė bėjmė me njė enciklopedi tė popullit mė tė ri nė ish-Jugosllavi, i cili ėshtė krijuar pėr inat tė popullit mė tė vjetėr nė Evropė. Kemi tė bėjmė me njė popull, qė nuk ėshtė krijuar pėr tė mirėn e vendit, por ėshtė krijuar pėr rrezikimin e Shqiperisė Etnike dhe mbarė popullit shqiptar. Prandaj Enciklopedia Maqedonase nuk ka gabime tekstuale, por ėshtė shkruar me synime armiqėsore kundėr popullit shqiptar. Obligimi i Kryesisė sė Akademisė, qė redaksia tė pėrmirėsojė apostrofimet nė bashkėpunim me akademikėt shqiptarė dhe shkencėtarėt e pakicave tė merret nė pėrgjegjėsi redaksia nė krye me Bllazhe Ristevskin, ėshtė vazhdim i mashtrimeve diplomatike.

Edhe sikur me dhjetra herė tė botohej Enciklopedia Maqedonase nga AShAM, i njėjti veprim shovinist do tė pėrsėritej. Kjo ndodh pėr shkak se Maqedonia nuk ėshtė demokratike, por ėshtė njė vend ku shtypet dhe vritet populli shqiptar, ku popullit mė tė madh pas sllavomaqdonasėve i ndalohet gjuha shqipe dhe flamuri kombėtar, me tė cilin shqiptarėt pėr ēlirimin e vendit luftuan kundėr pushtuesit turk dhe nazifashizmit gjerman. I vetmi shėrbim i sinqertė i Akademisė sė Shkencave dhe Arteve tė Maqedonisė ėshtė se nė Enciklopedinė e tyre shoviniste, Historinė e Popullit Shqiptar e ka paraqitur ashtu siē janė tė tillė akademikėt sllavomaqedonasė, nxėnės tė dalė nga bankat e Akademisė sė Shkencave dhe Arteve tė Serbisė nė Beograd. Edhe po tė arrihet suksesi i fshirjes sė kryelibrit shovinist dhe kundėrpopullor, mjafton qė rinia sllavomaqedonase tė shfryhet se dikur kishin njė Enciklopedinė Maqedonase, mirėpo e hoqėn “nacionalistėt” shqiptarė. Prandaj cilido maqedonas po tė redaktojė Enciklopedinė Maqedonase e njėjta gjė do tė pėrsėritet. Dihet, kjo ėshtė njė kėngė e vjetėr beogradase, qė nė ish-Jugosllavi shkarkonte ministrin e parė serb, kurse nė vend tė tij vendoste ministrin e dytė serb, pa ndryshuar mjetet e dhunės dhe shtypjes kombėtare ndaj popullit shqiptar. Jo vetėm kaq, sepse largimi i dhjetė profesorėve atdhetarė tė Universitetit tė Kosovės baras me largimin e dhjetė profesorėve shovinistė tė Universitetit tė Beogradit, nuk ishte aspak i drejtė pėr nga pėrmasa e popullit serb nė Serbi kundrejt popullit shqiptar nė Kosovė. Prandaj nėse edhe kėtė radhė Diplomacia sllavomaqedonase arrin tė mashtrojė shqiptarėt, ngjashėm siē e mashtruan nė Marrėveshjen e Ohrit, ngjashėm siē e mashtruat Qeverinė Shqiptare nė Tiranė pėr njohjen e vrullshme dhe pa arsye shtetin mė obskurantist tė Maqedonisė, atėherė do tė arrij qė pėr njė kohė tė shkurtėr tė pėrgjakė edhe shumė Brodecė tė tjerė nė Maqedoninė Shqiptare.

Libri ėshtė mjet i diturisė dhe pėrparimit shkencor nė botė, mirėpo varet se kush e boton. Libri mund tė jetė edhe armė e rrezikshme, qė mund tė ndezė luftėn kundėr njė populli qė e mohon historikisht, gjeografikisht, biologjikisht dhe politikisht. Me gjuhėn e diplomacisė do tė thotė qė fill pas botimit tė Enciklopedisė Maqedonase, radhėn e ka ndjekja e popullit autokton shqiptar nga tokat e tyre. Me njė fjalė, atė qė nuk arriti ta bėjė Serbia ekspansioniste nė krye me Slobodan Milosheviqin, mundohet ta bėjė ASHAM nė fushėn e politikės diskriminuese.

Si mund tė korrigjohet Enciklopedia Maqedonase, kur dihet se fill pas pavarėsimit tė vendit, nga shtėpitė botuese nuk kanė dalė asnjėherė libra pėrparimtarė qė e bashkon popullin maqedonas me popullin shqiptar, pėrkundrazi ka shkruar pėr urrejtjen, ndjekjen, shtypjen dhe vrasjen e popullit shqiptar nga tė gjitha fushat e jetės. Dokument mė i qartė ėshtė sulmi i fshatit Brodec dhe masakrimi i shqiptarėve, tė cilėt ende vazhdojnė tė mbahen peng nga terrori sllavomaqedonas. Korrigjimi i ashtuquajtur do tė bėhet sa pėr tė shuar revoltėn gjithėpopullore shqiptare qė ka ngritur nė tė gjitha anėt e botės shqiptare, njėkohėsisht pėr tė mashtruar bashkėsinė e evropiane dhe ndėrkombėtare, se mė nė fund AShAM po e korrigjon “Enciklopedinė Maqedonase”. Mendohet se Akademia e Shkencave dhe Arteve tė Maqedonisė, qysh nė fillim tė pėrpilimit tė enciklopedisė, ka parashikuar rezistencėn e popullit shqiptar, ndaj kėtė rast do ta pėrdorė metodėn formale kinse pėr korrigjimin e tekstit tė historisė kombėtare shqiptare. Ne kemi raste kur Shtėpia Botuese ICA nė Suedi ka tėrhequr tė gjitha librat pas zbardhjes sė plagjiaturės sė autorit suedez nga libri i shkrimtarit amerikan dhe i ka dėrguar nė fabrikėn e celulozės. Ky veprim i zhdukjes sė librave tė rrejshėm ėshtė nė tė mirėn e shtetit me kulturė dhe me tradita shkencore, nė mėnyrė qė e mira dhe e vėrteta tė mbrohet me kohė, me anėn e sė cilės mbrohet integriteti i shtetit dhe popullit suedez. Po kėshtu me dhjetėra objekte shkatėrrohen nė qytete tė ndryshme tė Evropės, nėse ndonjė pronar ka ndėrtuar shtėpinė pa plan dhe pa leje ndėrtimi, ndaj organet shtetėrore pa marrė parasysh shpenzimet ekonomike dhe gjendjen shpirtėrore tė familjes, ia rrėnojnė me eskavator. Prandaj Enciklopedisė Maqedonase nuk i duhet korrigjimi, por zhdukja e saj drejt fabrikės pėr pėrpunim kartoni. Duhet tė kemi parasysh se gjatė pushtetit monist, serbomaqedonėmalazezėt me mijėra libra nė gjuhėn shqipe i kanė djegur nė furrėn e tullave. Nėse Qeveria Shqiptare nė Tiranė nuk kėrkon shfarosjen e Enciklopedisė Maqedonase sot, nesėr duhet tė mendojė pėr pasojat e egzodit shqiptar qė do tė ndodhė nga ana e sllavomaqedonėve nė bashkėpunim me Serbinė kolonizatore. Do tė vijnė ditė tė zeza, kur ushtria dhe policia sllavomaqedonase me armė deri nė fyt do tė dėbojnė shqiptarėt nga trojet e veta, kinse kanė ardhur nė qindvjetshin e fundit, se janė tė padėshirueshėm pėr maqedonasit dhe vėllezėrit e tyre serbomalazezė. Prandaj Qeveria Shqiptare prej Sali Berishės deri te Ylli Pango duhet qortuar me shkopin e veteranit Veli Llakaj, nė mėnyrė qė tė mbushet mend dhe tė punojė pėr emancipimin e kombit shqiptar, jo tė merret me ditėzinjtė homoseksualė. Punoni pėr mirėqenien dhe bashkimin e kombit shqiptar, mos u merrni me ndėrrimin e emrave tė institucioneve dhe me rrėnimin e shtatoreve tė dėshmorėve shqiptarė qė jetėn e dhanė pėr atdheun e shtrenjtė! Mos luani me eshtrat e dėshmorėve tė kombit, sepse do t'ju zė mallkimi i popullit!

Partitė politike shqiptare duhej tė kundėrshtonin me kohė, qysh kur studentėt detyroheshin t’i pėrgjigjeshin pyetjeve provokuese shoviniste tė mėsimdhėnėsve sllavomaqedonasė nė Universitetin e Shkupit. Ditė mė parė, gjatė ndeshjes futbollistike nė Stadiumin e Prishtinės nė shenjė revolte ndaj enciklopedisė fyese maqedonase u dogj flamuri i Maqedonisė. Ky nuk ishte incident, por ishte njė grusht kundėr hundėve shoviniste sllavomaqedonase, dhe tė gjitha enciklopedive fyese kundėrshqiptare. Deputetja e Bashkimit Demokratik pėr Integrim, Teuta Arifi, deklaroi se dėmin qė shkaktoi enciklopedia maqedonase reflektoi nė rajon dhe ajo duhet tė tėrhiqet, ndėrsa flamuri, qė ėshtė simbol i ēdo shteti, duhet tė respektohet. Prandaj pėrfundimi i deklaratės sė deputetes duhet tė jetė mė i guximshėm, se si ēdo popull nė botė edhe shqiptarėt do tė vazhdojnė djegien e flamurit tė shtetit jodemokratik qė dhunon gjuhėn dhe historinė e popullit shqiptar.

(autori ėshtė redaktor nė albaniapress)