Nga KATOVICA Moska faktikisht i drejton ato dy vatra, i financon dhe ajo u ka dhėnė banorėve tė tyre shtetėsinė kolektive dhe pasaportat ruse, siē u jep atje pleqve, pensione ruse

Stalini dhe Hrushovi, dy ish-udhėheqėsit komunistė tė Kremlinit, tė cilėt preferonin tė bėnin pushimet nė plazhet e Sukumit, Gjeorgji, do ta kishin pėrshėndetur vendimin e pasardhėsit tė tyre tė tanishėm, Vladimir Putin, i cili mė 16 prill urdhėroi qeverinė ruse tė ndėrmerrte hapat e zyrtarizimit tė lidhjeve tė Rusisė me dy pjesė tė territorit tė Gjeorgjisė, Abhazinė dhe Osetinė e Jugut. Pėrtej nostalgjisė pėr ish-Bashkimin Sovjetik, nostalgji qė frymėzon planin Putin tė ringjalljes sė ish-superfuqisė sovjetike, nė vendimin e tanishėm tė Moskės pėr zyrtarizimin e lidhjeve me dy zona separatiste nė Gjeorgji, kemi njė pėrpjekje tė njė shteti pėr tė aneksuar territore tė njė shteti tjetėr. Njė hap i tillė nuk mund tė mos shkaktonte protestėn energjike tė Gjeorgjisė si shtet sovran, por edhe tė NATO-s, BE-sė, SHBA-sė, tė cilat shprehėn mbėshtetje pėr shtetin gjeorgjian.

Nė qarqet diplomatike ndėrkombėtare u ngrit menjėherė edhe pyetja, pėrse Presidenti rus e ndėrmori kėtė hap tė zyrtarizimit tė marrėdhėnieve tė Rusisė me dy komunitete separatiste nė njė shtet tjetėr. Njė tezė, e sponsorizuar nga Rusia dhe Serbia, ėshtė se veprimi rus erdhi si rezultat i njohjes sė pavarėsisė sė Kosovės nga shtetet perėndimore. Por kjo nuk i qėndron sė vėrtetės, kur ballafaqohet qoftė me historikun e krijimit tė kėtyre dy rajoneve artificiale, qoftė kur e ballafaqon me strategjinė dhe politikėn e Moskės ndaj Gjeorgjisė dhe ndaj gjithė ish-republikave sovjetike, qė tani janė shtete tė pavarura.

Veprimi i Rusisė pėr tė cenuar sovranitetin e Gjeorgjisė, nuk ėshtė i rastit apo incidental dhe as lidhet me ngjarjet ndėrkombėtare tė kėtyre muajve, pėrfshirė dhe shpalljen e pavarėsisė sė Kosovės dhe njohjen e saj. Nėse do tė ishte e lidhur vetėm me Kosovėn, Vladimir Putin nuk do tė kishte pritur dy muaj pėr tė ndėrmarrė kėtė veprim kundėr Gjeorgjisė. Ēėshtja e Abhazisė dhe e Osetisė sė Jugut nuk lindi tani, por ajo ka lindur shumė e shumė kohė para se tė shpallej pavarėsia e Kosovės, shumė e shumė kohė para se NATO tė ndėrhynte nė Kosovė, shumė e shumė kohė, bile para fillimit tė konflikteve tė armatosura, qė Serbia ndėrmori nė ish-Jugosllavi.

Moska ka pasur dhe ka njė strategji tė lexueshme tė aneksimit tė territoreve tė Abhazisė dhe Osetisė sė Jugut, dhe ajo ka 17 vjet qė po shkel ligjet ndėrkombėtare dhe sovranitetin e njė shteti tė pavarur anėtar tė OKB-sė, tė Gjeorgjisė. Dhe asnjė normė dhe etikė ndėrkombėtare nuk i jep tė drejtė Moskės tė bėjė zhurmė, sikur ajo po mbron ligjin ndėrkombėtar nė rastin e Kosovės, nė njė kohė qė ajo ka nxitur dhe krijuar vatrat e separatizmit nė Abhazi dhe Osetinė e Jugut, me njė program tė qartė tė aneksimit tė tyre. Moska faktikisht i drejton ato dy vatra, i financon dhe ajo u ka dhėnė banorėve tė tyre shtetėsinė kolektive dhe pasaportat ruse, siē u jep atje pleqve, pensione ruse. Ministri i jashtėm rus, S.Lavrov, e shprehu hapur pretendimin aneksionist, kur kėrkoi tė justifikonte veprimin e qeverisė sė tij me argumentin se shumica e banorėve janė shtetas rusė. Rusia mban atje me mijėra forca ushtarake, megjithėse Gjeorgjia i ka kėrkuar me forcė prej kohėsh largimin e tyre nga territori gjeorgjian. Kontrolli rus shkon deri atje, sa edhe policėt nė kėto dy zona mbajnė veshur uniformat e policisė ruse. Tani me hapin e zyrtarizimit tė marrėdhėnieve me kėto dy zona separatiste, Moska ndėrmerr njė hap agresiv ndaj Gjeorgjisė, hap i cili ka njė pėrmbajtje dhe strategji mė tė thellė, dhe qė nuk ka mė ndonjė asosacion me Kosovėn. Se me ēfarė ngjan, e tha ministri gjeorgjian i Riintegrimit. T.Jakobashvili, i cili deklaroi se "Rusia po pėrdor tė njėjtėn logjikė siē bėri Hitleri nė Ēekosllovaki".

Rusia dhe Presidenti i saj, e ndėrmorėn kėtė hap fill pas samitit tė Aleancės Atlantike nė Bukuresht, ku u diskutua ēėshtja e dhėnies sė statusit tė Planit tė Veprimit pėr Anėtarėsim Gjeorgjisė dhe Ukrainės. Nė kėtė samit, sikurse dihet, me gjithė insistimin e SHBA-sė, nuk u arrit plotėsimi i kėrkesės dhe dėshirės sė Gjeorgjisė dhe Ukrainės pėr tė marrė kėtė status, ndonėse aleanca shprehu qartė se dyert e saj janė tė hapura pėr kėto dy shtete. Nuk u arrit pėr shkak tė kundėrshtimit tė shprehur nga njė grup shtetesh europiane, tė cilat u lėkundėn nėn presionin e Rusisė dhe tė interesave tregtare e energjetike, qė ato kanė me Rusinė. Mirėpo ky qėndrim i kėtij grupi shtetesh europiane, nė vend qė tė merrte si shkėmbim njė politikė mė tė moderuar tė Kremlinit ndaj kėtyre dy shteteve aspirante, nė vend qė tė fitonte njė kompromis rus pėr kėtė lėshim tė NATO-s, solli njė efekt tė kundėrt. Dėshtimi i NATO-s pėr t'i dhėnė Gjeorgjisė dhe Ukrainės statusin e Planit tė Veprimit tė Anėtarėsimit, u interpretua nė Moskė si njė dobėsi e NATO-s dhe kjo e trimėroi Kremlinin deri nė masėn qė tė avancojė strategjinė e tij tė aneksimit tė territoreve tė njė shteti tjetėr si Gjeorgjia. Edhe pjesėmarrja e Presidentit Putin nė samitin e NATO-s dhe bisedimet NATO-Rusi, duket kanė pasur efekt tė kundėrt nė Kremlin dhe janė lexuar si dobėsi e NATO-s.

Veprimi i Kremlinit rezulton edhe mė i habitshėm, sepse u ndėrmor njė ditė pasi Kėshilli i Sigurimit i OKB-sė adoptoi njė rezolutė nė mbėshtetje pėr integritetin dhe sovranitetin e Gjeorgjisė, dhe qė habia tė jetė mė e madhe, kėtė rezolutė e pranoi dhe e nėnshkroi edhe vetė Rusia.
Shohim pra njė Rusi, qė paraqitet si njė partnere jo serioze nė forumet mė tė rėndėsishme ndėrkombėtare si NATO dhe OKB.
Veprimi i Rusisė kundėr Gjeorgjisė pėrbėn njė dhunim tė sovranitetit dhe integritetit tė Gjeorgjisė. ėshtė njė presion i drejtpėrdrejtė i Moskės kundėr politikės sė orientimit perėndimor dhe tė integrimit euroatlantik qė po ndjek Gjeorgjia. "Pėrpjekja ruse, thekson deklarata e MPJ tė Gjeorgjisė mė 17 prill, synon tė ndalojė afrimin e Gjeorgjisė me NATO-n, njė gjė qė shumica absolute e qytetarėve gjeorgjianė e mbėshtesin fort".
Nė Moskė vazhdon tė mbretėrojė filozofia e kohės sovjetike, sipas sė cilės, Moska ka tė drejtė tė diktojė se ēfarė politike tė jashtme dhe ēfarė aleancash duhet tė ndjekin shtetet e pavarura, qė dikur kanė qenė republika tė Bashkimit Sovjetik. Mbi kėtė filozofi, Moska ka kundėrshtuar, dhe madje ka kėrcėnuar ndaj ēdo pėrpjekjeje pėr anėtarėsim tė Gjeorgjisė dhe Ukrainės nė NATO. Pikėrisht si kundėrpėrgjigje ndaj zgjerimit tė mundshėm tė NATO-s me kėto dy shtete, ajo ndėrmori kėtė hap tė cenimit tė sovranitetit dhe integritetit tė Gjeorgjisė. Po nė kėtė linjė, ajo po provokon vazhdimisht kriza politike nė Ukrainė, me qėllim qė ta pengojė atė tė anėtarėsohet nė NATO dhe BE. Gazeta e njohur ruse "Komersant", njoftonte kėto ditė se Presidenti Vladimir Putin i ėshtė drejtuar Presidentit Bush me kėto fjalė nė takimin e tyre nė Soēi mė 6 prill: "Ti e kupton Xhorxh, se Ukraina nuk ėshtė bile as shtet. Nėse Ukraina bashkohet me NATO-n, ajo do tė pushojė sė qėni shtet".
Njė logjikė e tillė imperiale, sipas sė cilės njė shtet ekziston vetėm kur ndjek politikėn time, ėshtė vėrtet paradoksale nė shekullin e 21-tė. Por paradokset dhe tė papriturat janė pjesė e mentalitetit dhe mėnyrės sė drejtimit tė politikės sė jashtme dhe strategjisė sė Rusisė. Ato janė me efekte shumė mė tė gjėra se sa raportet e Rusisė me dy shtete fqinje.
E gjithė kjo qė po ndodh, paraqet njė sfidė tė re qė Rusia i bėn vetė Aleancės Atlantike, nė njė ballafaqim tė stilit dhe tė pėrmbajtjes sė kohės sė luftės sė ftohtė. Nė vitin 2008 shohim njė Rusi qė ėshtė gati tė shkojė me logjikėn e krizės sė Berlinit, tė shkaktuar nga Stalini 55 vjet mė parė.

Kėto janė zhvillime, tė cilat evidentojnė nevojėn e njė rivlerėsimi tė strukturave dhe formave tė reagimit, qė vetė politika atlantike duhet tė demonstrojė pėrballė njė Rusie ēdo ditė e mė agresive. Samiti i Bukureshtit dhe lėshimi qė u bė atje me kėrkesėn e njė grupi shtetesh europiane pėr tė kėnaqur presionin e Rusisė, dėshmojnė se jo gjithmonė taktika e lėshimeve pėrballė politikave tė papėrgjegjshme ndėrkombėtare ėshtė zgjidhja e duhur. Odiseja e ēėshtjes sė Kosovės, mendoj se ėshtė e mjaftė pėr tė provuar se lėshimet qė iu bėnė Moskės pėr disa vjet me radhė, nuk ndihmuan zgjidhjet diplomatike, por pėrkundrazi, komplikuan bisedimet dhe rezultatet.
Sfidat e tanishme janė edhe mė tė rrezikshme dhe ato sugjerojnė pėrgjigje dhe qėndrime mė adekuate. Modelet se si pėrballohen kėto sfida me njė Rusi agresive, janė tė shumta nė historinė atlantike.